In deze paragraaf wordt besproken hoe de gemeente in 2019 is omgegaan met de vermogenspositie en het beheer van de geldstromen.

1. Risicobeheersing

Een belangrijk onderdeel binnen de financieringsfunctie is risicobeheersing. Dit dient plaats te vinden binnen kaders zoals gesteld in de wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO), de Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo) en het gemeentelijk Treasurystatuut. In deze wet- en regelgeving staat de risicobeheersing centraal. De voor onze gemeente relevante risico’s en de beheersing ervan zijn als volgt.

Liquiditeitsrisico

In 2019 beschikte de gemeente ruimschoots over eigen middelen om te kunnen voldoen aan de kortlopende financiële verplichtingen.

Koersrisico

Het koersrisico op de aandelen die de gemeente houdt (Eneco, Stedin, BNG en Dunea) is gering. Deze aandelen worden niet op een beurs verhandeld en zijn daardoor niet of nauwelijks aan koersrisico onderhevig.

Kredietrisico

Op het gebruikelijke risico op wanbetaling door reguliere debiteuren na, hebben zich in 2019 geen kredietrisico’s voorgedaan.

Renterisico

Met het oog op toekomstige aflossingsverplichtingen en de, op dat moment, lage rentestanden is er in juli 2014 reeds overgegaan tot de aantrekking van drie langlopende geldleningen met uitgestelde stortingen. De opbouw van de in juli 2014 aangetrokken geldleningen ziet er als volgt uit:

• 27 mln. voor de periode van 15 jaar met jaarlijkse aflossing tegen 2,07 % rente, deze lening is aangegaan bij de BNG. De overeenkomst tot geldlening is in werking getreden per 1 juli 2015;
• 13,8 mln. voor de periode van 15 jaar met jaarlijkse aflossing tegen 2,359 % rente, deze lening is aangegaan bij de NWB. De overeenkomst tot geldlening is in werking getreden per 1 juli 2016;
• 21,5 mln. voor de periode van 15 jaar met jaarlijkse aflossing tegen 2,649 % rente, deze lening is aangegaan bij de NWB De overeenkomst tot geldlening is in werking getreden per 3 juli 2017.

Het bedrag aan herfinanciering en renteherzieningen waarover de gemeente in 2019 renterisico loopt wordt hiermee volledig afgedekt.

Kasgeldlimiet

Om het effect van renteschommelingen op korte termijn te beperken moet de gemeente zich houden aan de kasgeldlimiet. Deze limiet bepaalt wat het maximum totaal aan kortlopende schulden in de vorm van rekening courantkrediet en kasgeld mag zijn, en is gesteld op 8,5% van het begrotingstotaal.

Voor 2019 bedraagt de kasgeldlimiet voor de gemeente Pijnacker-Nootdorp:

Tabel naleving kasgeldlimiet

De kasgeldlimietnorm is in 2019 niet overschreden.

Renterisiconorm

Ter beperking van renterisico’s op de lange termijn geldt vanuit de wet Fido de renterisiconorm. Volgens deze norm mag het renterisico maximaal 20% van het begrotingstotaal bedragen. Hiermee wordt een evenwichtige spreiding van renteherzienings- en herfinancieringsmomenten beoogd.
Voor 2019 bedraagt de renterisiconorm voor de gemeente Pijnacker-Nootdorp:

Tabel berekening renterisiconorm

De gemeente heeft in 2019 de renterisiconorm niet overschreden. De aflossing van € 21,3 mln. betreft annuïtaire en lineaire aflossingen.

2. Ontwikkeling schuldpositie

Kasstromen

De schuldomvang van de gemeente wordt beïnvloed door de volgende drie kasstromen:

• In- en uitgaande geldstroom in het kader van de realisatie van begrotingsprogramma’s (exploitatie en onderhoud).
• In- en uitgaande geldstroom van investeringen (grondexploitaties, bouwrijp maken).
• In- en uitgaande geldstroom in het kader van het aangaan van schulden (financiering).

In onderstaande tabel vindt u de begrote kasstromen op basis van de begroting 2019, begrote kasstromen op basis van de najaarsnota 2019 en de gerealiseerde kasstromen 2019:

Bovenstaande tabel laat over 2019 een negatieve kasstroom zien van ruim € 19 miljoen. De hogere positieve kasstroom tenopzichte van de prognoses bij de Kadernota 2019 en de Najaarsnota 2019 zijn voornamelijk het gevolg van lagere uitgaven aan investeringen en grondexploitaties.

3. Ontwikkeling leningenportefeuille, schuldomvang en ontwikkeling van de netto schuldquote

In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van de leningenportefeuille (O/G) weergegeven.

De afgelopen jaren is de schuldomvang van de gemeente fors afgenomen en het afgelopen jaar in een langzamer tempo. In onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel de totale schuldomvang bedraagt 31 december 2019.

4. Renteresultaat

Onderstaand renteschema geeft inzicht in de rentelasten externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening.

Rentetoerekening

In de Programmabegroting 2019 is de door te berekenen rente vastgesteld. Voor de investeringen bedraagt deze 2,5% en voor de grondexploitaties 1,50%. Het gemiddelde rentepercentage dat de gemeente werkelijk over haar financieringsmiddelen betaald 2019 bedraagt 3,09% (gebaseerd op het gemiddelde van de langlopende opgenomen leningen). Het verschil tussen de vooraf geraamde rentelasten en de werkelijke rentelasten vormt het renteresultaat. Het renteresultaat voor 2019 bedraagt € 0,4 miljoen.

Vaststelling omslagrente

Het BBV heeft vastgesteld hoe het rentepercentage van aan taakvelden toe te rekenen rente dient te worden vastgesteld. De totaal werkelijke aan taakvelden toe te rekenen rente wordt afgezet tegen de boekwaarde van de activa die integraal gefinancierd worden. In het onderstaande overzicht is weergegeven welke berekening ten tijde van de jaarrekening 2019 van toepassing is op de gemeente Pijnacker-Nootdorp.

Bij het opstellen van de begroting is uitgegaan van een omslagpercentage van 2,5%. Ook bij de berekening achteraf, bij het opstellen van de jaarstukken, blijkt dat het niet afgeronde omslagpercentage 2,037% te zijn, afgerond 2,5%.

In het onderstaande overzicht is weergegeven welke berekening ten tijde van de jaarrekening 2019 van toepassing is op de toerekening van rente aan grondexploitaties in gemeente Pijnacker-Nootdorp.

De verhouding VV/TV per 1 januari 2019 bedraagt (€ 161.329.000/€ 247.090.000) bedraagt 65%. Dit betekent dat aan de grondexploitatie 1,33% aan rente mag worden doorberekend (2,037% x 65%).

Door op deze wijze de rentetoerekening aan grondexploitatie te bepalen voldoet de gemeente Pijnacker-Nootdorp aan de nieuwe eisen van het BBV.

5. Gebeurtenis na balansdatum

In maart 2020 heeft de gemeente (conform raadsbesluit) alle aandelen van Eneco Groep N.V. met een boekwaarde van € 1.042 verkocht. Hiervoor heeft de gemeente een bedrag ontvangen van € 85.395.723 ontvangen waardoor in 2020 een incidentele boekwinst is gerealiseerd van ruim € 85,3 miljoen. Deze ontvangst en boekwinst heeft tot gevolg dat onder andere de liquiditeit, solvabiliteit en vermogenspositie sterk verbeteren.