Het programma Economie en glastuinbouw bestaat uit vier onderdelen:

1. Economische ontwikkeling;
2. Economische promotie (waaronder citymarketing);
3. Fysieke bedrijfsinfrastructuur inclusief grondexploitaties van bedrijventerreinen;
4. Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen.

Met de uitwerking van deze onderdelen werken we aan ruimte om te ondernemen. Daarbij gaat het om:

• fysieke ruimte als voorwaarde voor economische groei en werkgelegenheid;
• ondernemers bieden wat ze nodig hebben;
• goede dienstverlening;
• verminderen van regels.

Met dit programma willen we in Pijnacker-Nootdorp een stimulerend, innoverend en duurzaam ondernemers- en vesti­gingsklimaat realiseren. Bedrijvigheid en werkgelegenheid zijn voorwaarden voor een goed functionerende samenleving, waarin iedereen meedoet. Ondernemers spelen een belangrijke rol om uitkeringsgerechtigden en men­sen met een afstand tot de arbeidsmarkt op weg te helpen naar werk. Als gemeente spelen we in op (regionale) economische ontwikkelingen en trends. Dat zijn onder meer de groei van het aantal inwoners, de verstedelijkingsopgave en de economische transitie (digitalisering, robotisering, 3D-printing, circulaire en deeleconomie). Deze ontwikkelingen hebben invloed op de lokale en regionale bedrijvigheid en werkgelegenheid.

Dat doen we op drie manieren:

1. We bieden dienstverlening die aansluit op de behoeften van ondernemers;
2. We investeren in de fysieke ruimte waar ondernemers voordeel van hebben;
3. We richten ruimtelijke plannen flexibel in. Hierover leest u in programma 1.

Waar dat mogelijk is, komt er meer ruimte voor het thuiswerken door aanpassing van (lokale) regels en kaders. De regio­nale bekendheid van onze gemeente als aantrekkelijke woon- en werkgemeente wordt vergroot, door toepassing van het citymarketingconcept 'Natuurlijk Pijnacker-Nootdorp'. Daarbij staan we open voor dat wat ondernemers te vertellen heb­ben.

De economie van Pijnacker-Nootdorp is gebouwd op verschillende pijlers waarvan de glastuinbouw, de bedrijventerreinen en het MKB de drie belangrijkste zijn. Onze gemeente is aangesloten bij de MRDH, een regio die achterblijft op economisch gebied in vergelijking met andere concurrerende regio’s. Zelfs nu de nationale economie groeit, wordt de achterstand niet ingelopen. Er is samenwerking, afstemming en vernieuwing in de regionale economie nodig om deze te laten groeien. We willen de economie versterken met innovatieve (glastuinbouw)bedrijven. Daarvoor moeten we alert zijn op ontwikkelingen die hiervoor een bedreiging vormen of juist kansen bieden. Die kansen en bedreigingen moeten we waar nodig in samen­werking met de regio aanpakken.

Met onze lokale glastuinbouwcluster spelen we een belangrijke rol in het regionale cluster Greenport. Om dat te blijven is het onder andere nodig dat de glastuinbouw duurzaam en bestand is tegen toekomstige ontwikkelingen. De beschikbare ruimte moeten we dan ook zo efficiënt mogelijk gebruiken. Met herstructurering creëren we ruimte om modernisering en uitbreiding van bedrijven en huisvesting van nieuwe tuinbouwbedrijven mogelijk te maken. Zo kan de tuinbouw haar be­langrijke rol in de energietransitie, biodiversiteit en circulaire economie blijven uitvoeren. We hebben de afgelopen jaren gemerkt dat herstructurering niet vanzelf gaat. Hier is betrokkenheid van ondernemers en stakeholders essentieel. Daarom is in het Hoofdlijnenakkoord 2018-2022 afgesproken dat de gemeente bij die herstructurering van de glastuinbouw een actievere en meer regisserende rol gaat nemen.

Het Hoofdlijnenakkoord 2018-2022 geeft aan dat er in principe geen ruimte is voor nieuwe bedrijventerreinen. Uit regionaal onderzoek blijkt dat er met name in de ‘Haagse regio’ een tekort is aan ‘klein-klassieke’ bedrijventerreinen. Dit tekort wordt vergroot door het voornemen van gemeenten in de regio om bedrijventerreinen te transformeren tot woongebieden om de verstedelijkingsopgave te kunnen realiseren. De vraag naar bedrijven­terreinen in regio stijgt daarom de komende jaren extra. Regionale afstemming is nodig over het behouden van de bedrij­ven en de werkgelegenheid en het zoeken naar de balans met de vraag naar woningen.

In 2019 is de economische visie geactualiseerd. Het actualisatietraject is zorgvuldig opgebouwd met activiteiten waarbij ondernemers op verschillende manieren input hebben geleverd of hebben meegedacht. Zo heeft er een peiling ondernemersklimaat plaatsgevonden onder 3.000 ondernemers (respons 12%), zijn er diepte-interviews gehouden, heeft er een economische conferentie plaatsgevonden en zijn in verdiepingssessie samen met ondernemers ambities en doelen geformuleerd. De conceptversie van de geactualiseerde economische visie is tijdens een gezamenlijke interactieve sessie met het economische platform en de gemeenteraad aangescherpt en aangevuld.

In 2019 is het aantal absolute aantal banen gestegen met ongeveer 700 (bron: werkgelegenheidsregister Haaglanden), wat ongeveer een stijging inhoud van bijna een half procent. Dit komt omdat de economie nog steeds groeit en we nieuwe bedrijven hebben gehuisvest op Heron en Boezem-Oost. Ook het aandeel ZZP’ers is opnieuw gestegen. In 2017 was dit nog 18,9% in 2018 19,3%.

De verhouding wonen-werken (functiemening) is in 2018 t.o.v. 2017 gedaaldmet 0,3% en dat is ook de verwachting voor 2019 vanwege de sterke groei van de bevolking.

De tabel hierboven laat de verhouding zien tussen banen en woningen. De index varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Onze gemeente is een forenzengemeente. Daardoor is deze verhouding bij ons lager dan het landelijk gemiddelde. Het aandeel werken is in 2018 iets minder geworden (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat in 2018 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 in onze gemeente verder gedaald is, terwijl het absolute aantal banen in Pijnacker-Nootdorp gestegen is. Dit komt door de groei van het aantal inwoners. Landelijk is het aantal banen per 1.000 inwoners wel gestegen. Pijnacker-Nootdorp kent een aanzienlijk deel ZZP-ers. Het aandeel ZZP-ers in het totaal aantal banen is 19,3% (bron: LISA) en is gegroeid ten op zichte van 2017.

De activiteiten op het economische domein van de gemeente zijn gericht op een stimulerend, innoverend en duurzaam ondernemers- en vestigingsklimaat. Goede professionele dienstverlening aan ondernemers, uitnodigende regels en bestemmingsplannen en een goede economische (infra)structuur zorgt voor economische groei en daarmee werkgelegenheid. Met het citymarketingsconcept ‘Natuurlijk Pijnacker-Nootdorp’ positioneren we Pijnacker-Nootdorp als aantrekkelijke gemeente om in te wonen, te recreëren en te ondernemen.

In 2019 hebben we de waardering voor het ondernemersklimaat en de dienstverlening onderzocht door middel van een peiling ondernemersklimaat. Hieruit blijkt dat we op het niveau van het landelijke gemiddelde scoren van 6,2. In de economische visie is de ambitie gesteld om in 2025 de waardering te laten stijgen tot een 7.

Regionale structuurversterking

In onze economische ontwikkeling zijn we sterk afhankelijk van en anticiperen we op de ontwikkelingen en trends in de regio. In 2019 heeft de gemeente Pijnacker-Nootdorp bijgedragen aan de nieuwe strategische agenda van de MRDH. Deze agenda is via een zienwijze procedure vastgesteld. Een belangrijke pijler in deze strategie is de pijler ‘Vernieuwen Economie’, waar de gemeente Pijnacker-Nootdorp aansluiting bij zoekt. Vanuit deze pijler wordt aandacht besteed aan de volgende onderwerpen.

• Stimuleren van innovatie en economische groei;
• Verbeteren aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt;
• Ruimte om te werken;
• Stimuleren van groen en recreatie als vestigingsfactor;
• Goede digitale connectiviteit;
• Meer regionale samenwerking bij de energietransitie;

Verder is in 2019 op subregionaal-niveau (Pijnacker-Nootdorp samen met Zoetermeer en Lansingerland) een start gemaakt met een arbeidsmarktoffensief. Er is krapte op de arbeidsmarkt. Om de knelpunten op de arbeidsmarkt het hoofd te bieden heeft de provincie Zuid-Holland een drietal ambities geformuleerd (lang leven ontwikkelen, veerkrachtige arbeidsmarkt, benutten arbeidspotentieel) met daaronder zeven concrete doelen in het Human Capital Akkoord. Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland en Zoetermeer onderzoeken de mogelijkheden om daar een gezamenlijke aanpak op te formuleren.

Door inzet van proactief-accountmanagement onderhouden we contact met ondernemers op bestaande bedrijventerreinen en faciliteren we individuele en gezamenlijke ondernemersinitiatieven. Dit versterkt het ondernemers- en vestigingsklimaat. Zo is het bijvoorbeeld gelukt dat een bestaand bedrijf op Heron gaat uitbreiden wat een aanzienlijke bedrage levert voor de werkgelegenheid in Pijnacker-Nootdorp. In 2019 is vanuit de samenwerking Businesspark Haaglanden ingezet op het aantrekken van nieuwe bedrijven voor Heron en Boezem-West en de rest van de regio. Het aantal vestigingen van bedrijven is in 2018 gestegen ten opzichte van 2017. Dit is ook de verwachting voor het jaar 2019.

De tabel hierboven laat zien dat het aantal bedrijfsvestigingen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 jaar, is gestegen. De werkloosheid is in 2018 verder gedaald van 3,6% naar 2,8% (Bron: CBS).

Een goed ondernemers- en vestigingsklimaat is een randvoorwaarde voor bedrijven om zich te vestigen en binnen onze gemeentegrenzen te blijven. Het Ondernemersfonds Pijnacker-Nootdorp (OFPN) wordt gefaciliteerd door de gemeente (met het innen van belasting en verstrekken van subsidie aan het OFPN). Het OFPN kan gezamenlijke ondernemersprojecten financieren die een impuls geven aan het economische klimaat. De structuur van het OFPN wordt gebruikt voor het Economisch Platform. Het economische platform heeft in 2019 geparticipeerd in de actualisatie van de economische visie.

Pijnacker-Nootdorp is de derde grootste glastuinbouwgemeente in de Greenport West-Holland. In 2019 betrof het netto glastuinbouwareaal in Pijnacker-Nootdorp 366 hectare. Pijnacker-Nootdorp is een vooruitstrevende gemeente waar geothermie wordt toegepast in de verduurzaming van kassen, voorzieningen en de gebouwde omgeving. Pijnacker-Nootdorp is binnen de Greenport West-Holland (GPWH) bestuurlijk ambassadeur op het thema ‘duurzame energie’.

In 2019 zijn de Komkommerweg en de doortrekking van de Hoogseweg opgeleverd en in gebruik genomen. Daarnaast is verder gewerkt aan de Oostelijke Randweg. Met deze onsluitingen wordt de bereikbaarheid van de glastuinbouw gebieden vergroot en de economische potentie van het versterkt.

In 2019 zijn de kansen voor het glastuinbouw gebied Oostland verkend en in beeld gebracht in een werkboek Oostland. Het werkboek bevat een thematische inventarisatie van het glastuinbouwcluster Oostland. Daarnaast geeft het werkboek Oostland, vanuit de sector geredeneerd, de kansen weer betreffende de toekomstbestendigheid en doorontwikkeling van de glastuinbouw in de gemeenten Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp, Waddinxveen en Zuidplas. Begin 2020 wordt de glasvisie Oostland aan de colleges aangeboden.

In 2018 hebben we aangegeven dat wij in Pijnacker-West en Oost signalen van economisch herstel hebben waargenomen maar dat dit nog niet heeft geleid tot concrete herstructureringsplannen. In 2019 heeft dit proces zich doorgezet. Een nieuwe glastuinbouwondernemer heeft zich in de Noordpolder gevestigd met vier hectare. Daarnaast heeft een bestaande ondernemer nieuwe gronden aangekocht om zijn bedrijf uit te breiden met tien hectare glas.

Verder zijn in 2019 enkele gemeentelijke percelen verkocht waardoor uitbreiding van een glastuinbouw ondernemer kon plaatsvinden. Ook Herstructurering Ontwikkeling Tuinbouw (HOT) heeft in 2019 zijn eerste kavel in de verkoop gebracht, hier ging een beperkte vorm van herstructurering aan vooraf.

In 2019 hebben we beter beeld gekregen over de lokale uitdagingen op het gebied van huisvesting arbeidsmigranten en de mogelijke oplossingsrichting. Deze worden verwerkt in een uitgangspuntennotitie die in het tweede kwartaal van 2020 aan de raad wordt voorgelegd.

Zoals bekend maakt Pijnacker-Nootdorp onderdeel uit van de WarmteSamenwerking Oostland (WSO). De WSO is een samenwerking van de overheden in Oostland, de stakeholders in de warmteketen (tuinders, Eneco, Uniper, Agro-Energy) en de provincie. De WSO heeft de ambitie om in Oostland op basis van lokale bronnen en restwarmte in de haven binnen 5-7 jaar tot een gebied dekkende warmte-infrastructuur te komen. In het 2e kwartaal van 2019 is een Verkenning Warmte Oostland opgeleverd. Door de gezamenlijke verkenning kunnen we de Rijksoverheid en andere partijen triggeren om te investeren in onze gebied dekkende warmte-infrastructuur.

In 2019 heeft de samenwerking Greenport West-Holland verder invulling gegeven aan het energieakkoord en ondernemers op het gebied van innovatie en biobase geïnspireerd en geïnformeerd over nieuwe verdienmodellen en circulaire mogelijkheden.

In 2019 is de samenwerking binnen Businesspark Haaglanden versterkt met het toetreding van vier nieuwe gemeenten. Er is een groeiend tekort aan klassieke en kleinschalige bedrijventerreinen. Afhankelijk van de mate en het tempo waarin klassieke, kleinschalige bedrijventerreinen plaats moeten maken voor woningbouw, ligt de vraag in de Haagse regio fors hoger dan het aanbod. Om te zorgen dat de regionale werkgelegenheid blijft groeien, nieuwe bedrijven gehuisvest kunnen worden en bestaande bedrijven behouden blijven voor de regio is regionale samenwerking nodig. In 2019 is door Businesspark Haaglanden hiervoor een plan van aanpak opgesteld.

Vanuit de in 2019 geactualiseerde Economische Visie wordt de komende jaren vooral ingezet op het versterken van de huidige werklocaties (kwaliteit en efficiënt ruimtegebruik) en niet op het realiseren van nieuwe bedrijventerreinen.

In 2019 zijn nieuwe bedrijfsgronden op Heron en Boezem-Oost uitgegeven aan nieuwe innovatieve, duurzame en soms internationale ondernemers en bedrijven. Hiermee is een bijdrage geleverd aan de groei van zowel de lokale als de regionale werkgelegenheid en economie.

Ook is 2019 ingezet op het realiseren van Parkmanagement op bedrijventerrein Boezem-West. Begin 2020 is er tot overeenstemming gekomen. Parkmanagement start in 2020. Dat wordt als essentieel instrument gezien om de organisatiegraad te versterken, de beheerstaken te verstevigen en daarmee de uitgangspositie voor herstructurering te verbeteren.

In 2019 is het centrummanagement in Pijnacker Centrum gecontinueerd. Vastgoed en gemeente en ondernemers werken samen op basis van een driejarige samenwerkingsovereenkomst. In 2019 zijn verschillende resultaten geboekt. Er is een fysieke afbakening van het centrum aangebracht met banners en hanging baskets waar het nieuwe logo van de nieuwe vereniging opstaat: Pijnacker Centrum. Deze vereniging, voorheen alleen Ackershof, is uitgebreid met nieuwe leden uit het gehele centrumgebied. Het bestuur is verbreed en geprofessionaliseerd. Er is een vernieuwde website en het project Loyaal Lokaal is opgestart onder andere met een subsidie vanuit de landelijk Retailagenda. Een andere belangrijk resultaat is dat in 2018 de basis is gelegd voor een upgrade van het Raadhuisplein, daar heeft de raad een half miljoen voor beschikbaar gesteld. Voor de zomer 2020 zijn de eerste aanpassingen gerealiseerd.

Voor winkelcentrum Parade is in 2019 een sterkte-zwakte analyse uitgevoerd. Deze analyse is gefinancierd door de Provincie met cofinanciering door vastgoed, ondernemers en gemeente. Uit de analyse blijkt dat de afgelopen jaren veel geïnvesteerd is door de ondernemers en vastgoed-eigenaren om het winkelcentrum vitaal en bruisend te krijgen en te houden. De leegstand is beperkt, de branchering is goed, de ondernemersvereniging is geprofessionaliseerd en de bezoekers (straatenquête en koopstromenonderzoek) beoordelen de Parade met een ruime voldoende. Er zijn drie verbeterpunten, waar de stakeholders zich gezamenlijke op gaan focussen in 2020: programmering & marketing, verbeterplan openbare ruimte en invulling leegstand & branchering.

De leegstand is het afgelopen jaar gestegen, maar zit nog ruim om onder het regionale gemiddelde. Het percentage leegstand winkelvloeroppervlak zit rond het niveau van frictie leegstand (5%).